DEVAM: 91-
CEHENNEMLİKLER ARASINDA AZABI EN HAFİF OLAN BABI
323 - (213) وحدثنا
محمد بن
المثنى وابن
بشار. (واللفظ
لابن المثنى)
قالا: حدثنا
محمد بن جعفر.
حدثنا شعبة.
قال: سمعت أبا
إسحاق يقول:
سمعت
النعمان بن
بشير يخطب وهو
يقول: سمعت
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم يقول "إن
أهون أهل النار
عذابا يوم
القيامة،
لرجل توضع في
أخمص قدميه
جمرتان، يغلي
منهما دماغه".
[:-515-:] Bize Muhammed b. EI-Müsenna ile İbni Beşşâr da rivayet
ettiler lâfız İbnü'I Müsenna'nındır. Dedilerki: Bize Muhammed b. Ca'fer rivayet
etti. (Dediki): Bize Şu'be rivayet etti. Dediki: Ebu İshâk-ı şöyle derken
işittim. Nu'man b. Beşir'i hutbe
irâd ederken dinledim, şöyle diyordu: Ben Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve
Sellem)'i:
"Şüphesiz kıyamet
gününde cehennemlikler arasında azabı en hafif olacak kişi, ayaklarının
altındaki çukura iki kor ateş konulacak bir adamdır. Bu kor ateşten dolayı da
beyni kaynayacaktır. " dediğini işittim.
Diğer tahric: Buhari,
6561, 6562; Tirmizi, 2604; Tuhfetu'I-Eşraf, 11636
364 - (213) وحدثنا
أبو بكر بن
أبي شيبة.
حدثنا أبو
أسامة عن
الأعمش، عن
أبي إسحاق، عن
النعمان بن
بشير؛ قال: قال
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم "إن أهون
أهل النار
عذابا من له
نعلان
وشراكان من
نار. يغلي
منهما دماغه.
كما يغلي
المرجل ما يرى
أن أحدا أشد
منه عذابا.
وإنه لأهونهم
عذابا".
[:-516-:] Bize Ebu Bekr b. Ebi Şeybe de rivayet etti. (Dediki): Bize
Ebu Usâme, Amelden, o da Ebu İshak'tan, o da Nu'man b. Beşir'den naklen rivayet
etti. Numan b. Beşir dedi ki: Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu:
"Şüphesiz
cehennemlikler arasında azabı en hafif olacak kişi, ateşten ayakkabıları ve ayak
bağları olan kişidir. Bunlardan dolayı beyni bir tencerenin kaynaması gibi
kaynayacaktır. Hem bu kişi azabı kendisinden daha şiddetli bir kimse olmadığını
düşünecektir. Hdlbuki o aralarında azabı en hafif olan kişidir. "
Tahric bilgisi 515 ile
aynı.
DAVUDOĞLU AÇIKLAMA: Bu hadisi Buhâri «Kitabur Rikak» ta, Tirmizî «Sifatü
cehennem» bahsinde rivayet etmişlerdir. Bu rivayetlerin yalnız bir danesi
müstesna diğerlerinde azabı en az olan kimsenin ismi bildirilmemiştir, îbni
Tin'in beyanına göre bu bâbtaki rivayetlerden murad Ebu Talib olabilir.
Bu
rivayetlerle bunlara benzeyen diğer hadislerde cehennemliklerin muhtelif azab
görecekleri tasrih edilmiştir.
NEVEVİ ŞERHİ: (509-516 numaralı hadisler): "Seni
koruyordu." Seni himaye ediyor, senin menfaatine olan işleri yapıyordu.
"Ben
onu cehennem ateşinin derinliklerinde buldum ve onu topuklarına kadar ateşin
vardığı bir yere çıkardım." Hadiste geçen "dahdah" yer üzerinde
topuklara kadar ulaşan, derin olmayan, sığ su demektir. Ateş için istiare
yoluyla kullanılmıştır.
"Ben
olmasaydım cehennem in en alt basamaklarında olacaktı. " Dilciler
"ed-derk" kelimesinin derek olarak da söylenebileceğini ve bu iki
söyleyişin meşhur ve fasih olduğunu söylemişler, yedi kıraatte de her iki
şekilde de okunmuştur. Ferra dedi ki: Bunlar iki ayrı söyleyiştir, çoğulları da
"edrak" olarak gelir. Zeccac dedi ki: Her iki söyleyişi de dilciler
nakletmiş olmakla birlikte tercih edilen "derek" şeklinde re harfinin
fethalı okunuşudur; çünkü daha çok kullanılan odur. Ebu Hatim ise
"ed-derek"in çoğulu "edrak" olarak gelir. (3/84)
"ed-derk"in çoğulu ise "edruk" olarak gelir. Anlamına
gelince, bütün dilbilginleri ile meani ve garip alimleri ile müfessirlerin çoğunluğu
derk'in cehennemin dibinin en alt tarafı ve en derin yeri olduğunu
söylemişlerdir. Cehennem in pek çok derekleri vardır, onun tabakalarından her
birisine de derk veya derek denilir. Allah en iyi bilendir. (3/85)
"Ayaklarının
çukur yerine konulur. " Ayağın çukur yeri, yerden uzak yere yapışmayan
kısmıdır.
"Cehennemliklerin
azabı en hafif olanı. .. tencerenin kaynadığı gibi beyni kaynar." Ayakkabı
bağı (şirak) ayakkabının bağının her birisinin adıdır, ayakkabının üst
tarafında ayağın yukarı bakan tarafı üzerinde bulunur.
Kaynamanın
(galeyan) ne olduğu ise bellidir. Bu da oldukça alevli yandığından dolayı ateş
üzerinde su ve benzeri şeylerin ileri derecede çalkalanması, hareket etmesi
demektir.
Mircel
(tencere) ise demir, bakır, taş ya da çömlekten yapılmış olabilir.
Daha
sahih olanı budur. Metali' sahibi ise şöyle diyor: Bunun özelolarak bakırdan
yapılmış tencere olduğu da söylenir, ama birincisi daha çok bilinen bir
husustur. Başındaki mim ise zaidedir .
.
Bu hadiste ve benzerlerinde -cennetliklerin nimetlerinde farklılık olduğu gibi-
cehennemliklerin azabının da farklı olduğu açıkça ifade edilmektedir. Allah en
iyi bilendir.